نخ poy و DTY – ATY – FDY چیست ؟ (بررسی کامل)

با توجه به میزان مصرف بالای نخ های پلی استر در صنعت نساجی علی الخصوص نخ های فیلامنتی، تولید نخ های نیمه آرایش یافته ( Partially Oriented Yarn) به عنوان مواد اولیه کارخانجات تکسچرایزینگ این نخ بعنوان ماده اولیه جهت تولید نخ های DTY , FDY , ATY می باشد.از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نخPOY یا نخ نیمه آرایش یافته طی فرآیند ذوب ریسی با مصرف چیپس پلی استر نیمه مات و براق با استفاده از ماشین آلات روز بصورت سفید و همچنین با استفاده از مستربچ ( دانه های رنگی) بصورت خودرنگ تولید می‌شود.

نخ پلی استر POY ، با نظم بخشی با سرعت های در محدوده ٢٨٠٠ تا ۴٢٠٠ متر در دقیقه تولید می شودو با این مشخصه هنوز دارای درجه تبلور بالایی نمی باشد و نظم کلی در آنها در حدی می باشد که نگهداری انها برای چندین ماه بدون ترد و شکننده شدن و همچنین تغییر شکل بوبین ممکن می باشد. نخ POY در کارخانجات تکسچرایزینگ به نخ استرچ و تکسچره تبدیل می گردد که این نخ جهت تولید محصولات زیر مورد استفاده قرار می گیرد.

١- پارچه رومبلی و پرده ای
٢- البسه ورزشی زمستانی
٣- البسه زیر
۴- جوراب
۵- پارچه کشباف یکپارچه
۶- البسه ورزشی

فرایند تولید نخ پلی استر کشیده نشده به دو بخش کلی تقسیم می شود.

۱) مرحله کریستالیزاسیون و خشک کردن
۲) مرحله پلیمریزاسیون و اکسترودر و ریسندگی نخ

مرحله کریستالیزاسیون و خشک کردن چیپس

در این مرحله که در واقع نقطه آغاز خط تولید محصول می باشد، ابتدا مواد اولیه که همان چیپس های پلی استر می باشند با ۵ % رطوبت بداخل یک سیلوی تغذیه مواد ریخته شده و از آنجا توسط جریان هوا و از طریق لوله های مخصوص به داخل مخزن یا سیلوی ثانویه که در بالای بخش فوقانی خط تولید و بر روی سیستم خشک کننده و کریستالیزاتور چیپس قرار گرفته است منتقل می گردد. سپس مواد از سیلوی ثانویه بداخل یک سیستم پیوسته خشک کن خورانده می شوند که در آنجا چیپس ها توسط هوای گرم حرارت داده شده و بطور همزمان بشدت به هم زده می شوند تا از به هم چسببیدن چیپس ها و تشکیل هرگونه کلوخه و توده ای از مواد در حین فرآیند حرارت دهی در فاز فیزیکی(بی شکل – کریستال) جلوگیری گردد. طراحی خشک کن و همزن بگونه ای است که انجام عملیات خشک کردن چیپس ها و کریستالیزاسیون آنها در حداقل زمان ممکن و بدون آنکه به یکدیگر بچسبند را تضمین می نماید. هرگاه به دلیل تغییر در برنامه ریسندگی و تولید نخ، مقدار مواد ورودی به سیستم تغییر یابد، باس تنظیم مجدد شرایط کارکرد گرم کن جریان هوا ذرات ریزی را که همیشه در خوراک مصرفی طرح (چیپس پلی استر ) موجود می باشند از روی آنها زدوده و در یک سیکلون جمع آوری می نماید. سپس جهت جلوگیری از اتلاف انرژی حرارتی، از گازهای خروجی از سیستم خشک کن برای پیش گرم کردن هوای ورودی از سیستم رطوبت گیر استفاده خواهد شد. بدنبال آن چیپس های خشک شده در خشک کن با میزان رطوبت کمتر از PPm 3 ، در اثر نیروی وزن خود به داخل اکسترودر ریخته می شوند. برای جذب رطوبت هوای مورد نیاز سیستم خشک کن از یک سیستم رطوبت گیر شامل دو مخزن حاوی ماده جاذب رطوبت (سیلیکاژل) استفاده می شود. هوای محیط از طریق یک مجموعه فن و فیلتر وارد یکی از این دو مخزن می شود تا رطوبت آن جذب شود. سپس بعد از طی مدت معینی جریان هوا توسط یک سری شیرهای تبدیل که بوسیله سیستم کنترل اتوماتیک کنترل می شوند از یک مخزن به مخزن دیگر منتقل شده و همزمان هوای گرم از مسیر جداگانه دیگری بداخل مخزن اول فرستاده می شود تا سیلیکاژل موجود در آن احیاء گردد.

ب - مرحله پلیمریزاسیون و اکسترودر و ریسندگی نخ :

نقطه آغازین این مرحله، اکسترودر می باشد که از یک مارپیچ و یک محفظه لوله ای شکل که با کمک المنت الکتریکی گرم می شود، تشکیل یافته است. اکسترودر در فرآیند ذوب ریسی عمل ذوب کردن گرانولها، یکنواخت کردن مذاب و تامین دمای مورد نیاز آن را تا تغذیه تحت فشار به پمپ ریسندگی انجام می دهد . پمپ ریسندگی، به پمپ دنده ای که مقدار جرم ریسندگی ( مذاب یا محلول ) را به هر موقعیت به میزان یکسان و به مقدار یکنواخت تغذیه می نماید، اطلاق می گردد.)

ویژگیهای نخ POY:

• حدود نمره: ۱۲۰ تا ۱۰۰۰ دنیر
• کلاس وزنی: ۹، ۱۴ و ۲۰ کیلوگرمی
• براقیت: نیمه مات-برایت-سوپر برایت
• رنگ: تنوع وسیعی از رنگ ها با ثبات نوری، شستشویی و تصعیدی مورد نیاز مشتری
POY خاص: نخ های کاتیونیک، خنک، انتی باکتریال، دیرسوز، آنتی UV و ...

نخ نیمه آرایش یافته ای است که توسط عملیات ذوب ریسی از ماده اولیه ای به نام چیپس حاصل می شود. این واحد تولید نخPOYخام را در رنگها و نمرات مختلف انجام می دهد و مواد اولیه آن چیپس پلی استر است . واحد POYنقش تامین کننده مواد اولیه چهار واحد دیگر را دارد به همین خاطر به این سالن تولیدی سالن مادر هم گفته می شود.

نخ FDY چیست 

نخFDY یا کاملا کشیده شده طی فرایند ذوب ریسی به همراه کشش یا مصرف چیپس پلی استر نیمه مات و براق با استفاده از ماشین آلات روز بصورت سفید و همچنین با استفاده از مستربچ ( دانه های رنگی بصورت خودرنگ تولید می شود.
الیاف با نظم کامل ( کامل کشیده شده FOY) Fully Oriented Yarn یا Fully Drawn Yarn ( FDY):
با سرعت های بیش از ۶۰۰۰ متر در دقیقه تولید می گردند. ازدیاد طول این نوع الیاف بین ۲۰ تا ۳۰ درصد می باشد. این الیاف بیشتر برای تولید منسوجات بی بافت مورد استفاده قرار می گیرد.

نخ کاملا کشیده شده فرایند تولید ان شبیه فرایند POY است با این تفاوت که این نخ با سرعت بالا تابیده می شود و به صورت یکپارچه کشیده می شود. این کار اجازه می دهد که از طریق جهت گیری و کریستالیزیشن ( بلور سازی) تثبیت شود. نخ ها با فرایند پلیمریزاسیون ادامه دار تولید می شود تمام ویژگی های اصلی نخ مانند سختی، طول، تنوع اوستر و اب رفتگی در مقابل اب جوش دقیقا کنترل می شود . درهم بافتن کنترل شده نیز به نخ کمک می کند تا نخ چند لا تولید شود. نخ FDY به دودسته ساده و اینترمینگل تقسیم می شود. که نخ های اینترمینگل مناسب تابیدن مستقیم ، تابیدن (چله کشی) و بافتن به کار می رود. نخ FDY مقاومت بسیار خوبی در برابر رنگ شدن دارد.

خلاصه FDY

این نخ از اعمال کشش روی نخ POY تولید می شود که بدو صورت تک مرحله ای یا دو مرحله ای انجام می شود و ماده اولیه جهت تولید نخ تابیده بوده و خود نیز بطور مستقیم در بافندگی نیز مصرف دارد. SDY/FDY

ویژگیهای نخ FDY :

• حدود نمره :۷۵ تا ۱۰۰۰ دنیر
• کلاس وزنی:۹ -۱۴ کیلوگرم.
• براقیت: نیمه مات-برایت-سوپر برایت
• رنگ: تنوع وسیعی از رنگ ها با انواع براقیت ها برای مصارف خودرویی، پرده، مبلمان، فرش و…
• FDY خاص : نخ های کاتیونیک، HR، فلورسنتی و شرینک بالا، شرینک پایین، استحکام بالا،نخ های مولینه و …

موارد مصرف نخ FDY:
پارچه رومبلی، پارچه کرپ، پرده، روسری ، نخ دوخت وگلدوزی، فرش شگی، نخ شانل، پتوی راشل، ساک و چمدان

۳.  نخ  ITY چیست

نخITY و یاBSY به نخ های فیلامنتی خود تکسچره گفته میشود که بدون استفاده از فرایند تکسچره ایزینگ و با اعمال عملیات حرارتی و تکمیلی بر روی پارچه بافته شده زیر دست مشابه تکسچره به پارچه میدهد. این نخ از ادغام ۲ نخ فیلامنتی با خصوصیات جمع شدگی متفاوت تشکیل شده که در مراحل تکمیلی بعد بافت یکی از نخ ها بدور نخ دیگر جمع شدگی متفاوت تشکیل شده که در مراحل تکمیلی بعد بافت یکی از نخ ها بدور نخ دیگر جمع میشود. این نخ طی فرایند ذوب ریسی با مصرف چیپس پلی استر با استفاده ماشین آلات روز تولید میشوند.

سالن تکسچرایزینگ

۱. نخ DTY چیست

در سالن تکسچرایزنگ نخPOY طی فرایند حرارت ، کشش و تاب مجازی به نخ تکسچره با تاب مجازی تبدیل می شود . با توجه به وجود ماشین الات دوهیتره و دبل این واحد قابلیت تولید انواع نخ های تک هیتره ، دو هیتره( ست) دو لا و صفرتاب ( بدون تاب مجازی) را دارا میباشد.

Draw Texturised Yarn (نخ تکسچره تاب مجازی)

نخ DTY کاملا ارایش یافته یا کاملا کشیده شده است که از نخ پلی استر چند فیلامنت با مجعدهای نرم و حجم و تکسچر زیاد تولید میشود و نخ تولید می شود که لطافت شبیه پنبه احساس می شود و دوام زیاد و مقاومت زیاد از ویژگی های ان است.این نخ با نیمه تکسچر شدن و با استفاده از ماشین الات تکسچر تولید می شود. DTY مناسب پارچه و لباس بیرون ، پارچه های لباس های چسبان ، تزئینی ، مبلمانی و... استفاده می شود.این نخ جایگزینی برای نخ پنبه و نخ ترکیبی پنبه با درصد رطوبت پایین است.

نخ DTY با اخرین سرعت ماشین الات تکسچر با ظرفیت یکسان تولید می شود.

نخ تکسچره تاب مجازی ( Draw Textured Yarn ) یا DTY بیشترین تولید و مصرف را در بین دیگر نخ های تکسچره شده داراست.این نخ ها که با نام های مصطلح نخ فیلامنت پفکی، شلاقی و هیت ست شناخته می شوند برای مصارف مختلفی از قبیل پیراهنی، ملحفه ای، پرده ای و ... استفاده می شوند.
این نوع نخ ها عموما با دستگاه های دارای مناطق حرارتی اولیه V و M شکل تولید می شوند. نخ های POY پس از عبور از مناطق حرارتی و کششی وارد دیسک های اصطکاکی(Friction Zone ) شده و تاب مجازی می بیند و سپس برای تثبیت شدن وارد منطقه حرارتی ثانویه خواهند شد.

نخ DTY به دو دسته ساده و اینترمینگل تقسیم می شود.

در بعضی از ماشین آلات مذکور جت های گره زن تعبیه شده و به این ترتیب نخ های گره زده شده و یا در اصطلاح اینترمینگل ( مینگل ) شده تولید خواهد شد. نخ های گره زده شده عموما برای نخ های چله به کار برده خواهد شد.

این نخ حاصل فرایند تکمیلی تکسچرایزینگ به روش دیسک اصطکاکی روی نخ POY است که هدف آن نزدیکی خواص ظاهری نخ پلی استر به الیاف طبیعی می باشد. و به دو صورت اینترمینگل و ساده تولید می شود.

ویژگیهای نخ DTY :

• حدود نمره :۷۵ تا ۱۵۰۰ دنیر با انواع اینترمینگل
• براقیت: نیمه مات-برایت-سوپر برایت
• رنگ: تنوع وسیعی از رنگ ها با ثبات نوری، شستشویی و تصعیدی مورد نیاز مشتری
DTY خاص: نخ های با جمع شدگی پایین، لایکرادار، جمع شدگی بالا، ملانژ ۴ رنگ، High Bulck و …

موارد مصرف: پرده، رومبلی، پوشاک تریکویی، جین، مانتویی، پیراهنی مردانه، سجاده، خواب فرش ماشینی، پتوی راشل، روکش صندلی، مصارف صنعتی

Draw Textured Yarn یک نوع عملیات تکمیلی بر روی نخ نیمه آرایش یافته بوده که تحت حرارت و کشش و توسط دیسک های اصطکاکی در آن فر و موج ایجاد می نماید.

 ۲. LYCRA

در سالن تکسچرایزینگ نخPOY تکسچره شده و همزمان کش لایکرا به نخDTY اضافه شده و نخ با قابلیت کشسانی لایکرا تولید میشود. 

۳. نخ ATY چیست

ATY نخی است که تحت عملیات کشش و حرارت توسط هوای فشرده می باشد، بطوریکه الیاف تشکیل دهنده پس از آن دچار در هم رفتگی می شود و خصوصیاتی شبیه نخ طبیعی تولید میکند.
تولید محصولات خاص با استفاده از نخ های ATY هر روز افزایش می یابد.

خصوصیات ویژه این نخ ها :

زیر دست خوب , بسیار جالب توجه بوده , و تنوع در رنگ

کاربرد این نخ در موارد زیر است:

چله فرش پود فرش پود مجازی تار و پود پتو کشباف و ...

نخ های ATY (تکسچره شده بوسیله هوای فشرده) با هدف مشابه سازی خصوصیات ظاهری نخ پلی استر با انواع نخ های ریسیده پنبه، پشم و آکریلیک، تولید می شود.

ویژگیهای نخ ATY:
• حدود نمره: ۲۰۰ تا ۳۰۰۰ دنیر با انواع افکت
• براقیت: نیمه مات-برایت-سوپر برایت
• رنگ: تنوع وسیعی از رنگ ها با انواع براقیت ها ونخ های مولینه ۶ رنگ
ATY خاص: نخ های تار، پود و خواب فرش، استحکام بالا، جمع شدگی بالا و پایین، فنسی، لایکرادار

موارد مصرف: مصارف صنعتی، پارچه تریکو ، فرش ماشینی، پتوی مسافرتی، پرده های اسپرت و فانتزی،چادر های صنعتی، روکش صندلی، ژئوتکستایل، شلنگ و …

Air Textured Yarn

یک نوع عملیات تکسچره بر روی نخ بوده که این عملیات توسط جت هوا انجام می گیرد. ماشین آلات تولید کننده این نخ که ساخت شرکت SSM است، توسط هوای فشرده بین الیاف درگیری ایجاد کرده و بدین وسیله نخهای متنوعی از نظر ظاهر تولید می شود

سالن تابندگی

۱.   TFY

در سالن تابندگی انواع نخ هایITY,DTY,FDY نیمه مات، براق و خودرنگ توسط ماشیت آلات تابندگیTFO(two for one) با تاب های مختلف تابیده میشوند . همچنین این نخ ها بصورت مشبک و تاب تثبیت شده ( بدون تاب زنده ) تولید میشوند.

در سالن  TFOانواع مختلفی از نخ ها  اعم از DTY ،FDY،SDY، ITY و ATY بسته به سفارش بصورت تک لا یا چند لا تابیده می شوند.

استفاده از چند تکنولوژی متفاوت در سالن تاب، این امکان را فراهم ساخته است که بتوانیم نخ ها با نمره، تاب و کلاس های وزنی مختلف با توجه به الزامات مشتری  تولید  نماییم.

ویژگیهای نخ  TFO :

• حدود نمره :۷۵تا ۱۵۰۰ دنیر

• کلاس وزنی : ۱.۵  و ۳  کیلوگرم

• براقیت: نیمه مات-برایت-سوپر برایت

• تاب در متر: ۱۰۰ TPM تا ۳۰۰۰ TPM

با توجه به تکنولوژی های متنوع موجود در شرکت ، امکان تولید انواع نخ های تابید ه فانتزی، جمع شدگی بالا و یا با تاب بالا برای مصارف خاص میسر شده است.

موارد مصرف این نخ عبارتند از:پارچه های پرده و رومبلی، شال و روسری،  پارچه های لباسی زنانه، پارچه های چادری و کرپ، پارچه شبه فاستونی، فرش شگی، نخ دوخت، نخ برودری و …

Two For One

 این دستگاه با یکبار چرخش دو تاب به نخ می دهند . ماده اولیه این ماشین ها نخهای Flatو FDY می باشد. محصول این واحد نخ تابیده شده می باشد.

پلی پروپیلن تکسچره شده (BCF)

امروزه استفاده از پلی پروپیلن در صنعت نساجی بیش از سایر صنایع متداول می باشد و بعد از پلی استر، نایلون و اکریلیک از نظر مقدار تولید، چهارمین جایگاه را به دست آورده است.
نخ های پلی پروپیلن تکسچره شده با عنوان نخهای BCFشناخته می شوند.
نخهای BCF جزء گروه گروه نخهای حجیم می باشند که دارای حجم زیاد بوده و از خاصیت فنریت برخوردار نمی باشند. این نخها برای تولیداتی مثل خامه (خاب) قالی، نخ کاموا، کفپوش، رومبلی، روفرشی و منسوجات دیگر که به نخهای با حجم زیاد و ضریب پوشانندگی بالا احتیاج داشته باشند مورد استفاده قرار می گیرد.