پارچه‌های پنبه ای و سلولزی، آب دوست (هیدروفیل) می باشند و مقدار زیادی آب را به خود جذب می کنند و در اصطلاح خیس می شوند. مقدار جذب آب در مواردی که این کالاها در مراحل بعد از بافندگی تحت عملیات پخت و شست وشوهای مکرر قرار می گیرد، بیشتر می شود. البته عوامل دیگری از قبیل میزان ظرافت پارچه، میزان تاب نخ های مصرفی، تراکم پارچه، نوع بافت و... نیز بر میزان جذب آب بر روی پارچه تأثیرگذار می باشد. تکمیل ضد آب به عملیات تکمیلی بر روی کالا اطلاق می شود که به واسطه آن عمل، جذب آب از سطح کالا به داخل منسوج به حداقل یا صفر می رسد و قطرات آب بر روی سطح آن منسوج به صورت قطراتی باقی می مانند. مکانیزم ضد آب به این گونه است که انرژی سطحی کالا توسط مواد ضد آب به حدی کاهش می یابد که انرژی سطحی بحرانی آب به شدت کم می شود و در این حالت آب تمایل به جذب کالا را از دست می دهد و به صورت قطراتی بر روی کالا جمع می شود.
به بیان دیگر، زمانی که قطره ای روی کالا قرار می گیرد یک تعادل مابین نیروهای جاذب بین قطره و کالا، قطره و هوا، کالا و هوا به وجود می آید. حال اگر انرژی سطحی کالا را به شدت کاهش دهید، کشش مابین قطره و هوا افزایش می یابد و تمایل قطره به ماندن و پخ ش شدن بر روی سطح کالا کم می شود و به شکل قطرات آب بر سطح کالا جاری می شوند.
برای ضدآب یا دافع آ ب کردن پارچه چهار روش کلی موجود می باشد:
الف) روش ضد آب کردن با استفاده از ماده ای با سطح انرژی پایین نظیر امولسیون های پارافین
ب) روش ایجاد یک لایه دفع کننده آب بر سطح کالا مثل مواد فلور و کربنی و سیلیکون
ج) استفاده از مواد با سطح انرژی پایین مثل رزین هایی بر پایه اسیدهای چرب
د) پوشاندن کامل سطح کالا با یک لایه یا فیلمی از موادی نظیر پل ی تترافلورواتیلن یا هیدروفیلیک پلی استر
در روش های ضد آ ب کردن، سطح پارچه با مادۀ هیدروفوپ (آب گریز) نظیر لاستیک، پلی ونیل کلراید، واکس، موم، پارافین، رزین و... پوشانده می شود به طوری که تمام منافذ پارچه در برابر آب و هوا مسدود می گردد.
اگرچه این روش برای پارچۀ لباسی مناسب نمی باشد ولی از این روش در تهیه پارچه های خیمه و انواع چادر ماشین به وفور استفاده می شود.
در روش های دفع آب، سطح پارچه با مواد دفع کنندۀ آب پوشانده می شود به طوری که فضای بین منافذ الیاف و نخ به طور کلی مسدود نمی شود و امکان انتقال هوا، گرما و رطوبت بدن و تنفس پوست وجود دارد.
پارچه هایی که با این روش تهیه می شوند به علت جذب و نفوذ کم آب در تهیه لباس های بارانی، مانتویی و کار مناسب می باشند. در ادامه به برخی از روش های مرسوم در دفع آب پرداخته می شود:
دفع آب با استفاده از نمک های آلومینیوم
در این روش پارچه چن د بار از حمام حاوی استات آلومینیوم یا سولفات آلومینیوم عبور داده می شود و در هر پاساژ، پارچه بدون عملیات فولارد یا فشردن، روی یک غلتک پیچیده می شود. در ادامه پارچه را روی یک سطح صاف تا می کنند تا آب آن خارج شود. در پایان پارچه در دمای ۶۰ تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد خشک می گردد.
سطح پارچه با لایه ای از اکسید آلومینیوم پوشانده می شود که این ماده دافع آب می باشد. هر چند این روش ارزان قیمت می باشد ولی زیردست پارچه زبر می شود و مواد مصرفی با چند بار شست وشو یا خشک شویی از بین می روند.
دفع آب با استفاده از صابون های فلزی
در این روش ابتدا پارچه به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در حمام حاوی ۱ تا ۵ درصد محلول صابون سدیم ۳۰ تا ۰ ۶ درجه سانتی گراد آغشته یا پد می گردد.
سپس این پارچه را در حمام حاوی ۲ تا ۳ درصد سولفات آلومینیوم یا استات آلومینیوم ۰ ۶ درجه وارد می کنند و پس از گرفتن مایع اضافی ( برداشت ۸۰ درصد) آ ن را در دمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد خشک می کنند. در این روش یون فلز آلومینیوم جایگزین یون سدیم صابون می گردد و صابون حاصله به کالا متصل شده و دافع آب می گردد. صابون آلومینیوم نامحلول متصل شده بر سطح پارچه دافع آب می باشد و پس از چند بار شست وشو از بین می رود.
دفع آب با استفاده از ترکیبات کاتیونی
در این روش پارچه به روش فولارد یا رمق کشی با ترکیبات کاتیونی نظیر Velane PF یا N w I.C.I Velane آغشته و خشک می شود و به مدت ۳ تا ۵ دقیقه در دمای ۱۲۰ تا ۱۵۰ درجه سانتی گراد تثبیت یا فیکس می گردد. در پایان پارچه را در محلول صابون و کربنات سدیم شست وشو می دهند. مواد کاتیونی که بر سطح پارچه رسوب می کند، دارای ثبات شست وشویی خوبی می باشند.
دفع آب با استفاده از مواد سیلیکونی
استفاده از ترکیبات سیلیکونی نظیر پل ی سیلیکون K و ۳۶۹ ۱ )نام تجاری( یکی از پیشرفته ترین روش های دفع آب پارچه های سلولزی و مصنوعی می باشد. هر چند سیلیکون ها از گروه های آب گریز طویلی برخوردار نیستند ولی ب ه علت داشتن گروه هایی نظیر متیل به سطح پارچه خاصیت آب گریزی می دهد.
در زمان استفاده از ترکیبات سیلیکونی استفاده از کاتالیزورهایی نظیر ترکیبات فلزی روی، قلع و... ضروری می باشد.
امولسیون ترکیبات سیلیکونی در دمای ۱۵۰ تا ۱۸۰ درجه سانتی گراد بر روی پارچه پلیمریزه می گردد.
سیلیکون ها قادرند با الیاف پیوند هیدروژنی برقرار کنند و قدرت ضد آب کنندگی بالاتر از پارافین ها ایجاد کنند.
از مزایای مواد ضد آب کننده سیلیکونی می توان به ایجاد زیردست نرم و مطلوب پارچه، دفع خوب آب، ثبات شست وشویی و خشک شویی بالا و افزایش دوام و عمر پارچه اشاره کرد. امروزه ترکیبات شیمیایی فلوروکربن ها متداول شده اند که از انرژی و کشش سطحی کمی برخوردارند و خاصیت دفع آب و روغن قوی دارند.